Voor het jaar 2012 wordt de ‘Dwaallicht Prijs’ toegekend aan prof. em. dr André Van Steirteghem voor zijn ethische waakzaamheid en humane betrokkenheid als pionier op het vlak van vruchtbaarheidsonderzoek, de reproductieve geneeskunde en in het bijzonder de ontwikkeling van ICSI (intracytoplasmatische sperma-injectie).
Prof. Van Steirteghem verwierf o.a. wereldfaam met de ontwikkeling van zijn ICSI-techniek (intracytoplasmatische sperma-injectie) in 1992 waarbij één zaadcel in de eicel wordt geïnjecteerd. Deze techniek is de voorbije jaren uitgegroeid tot de wereldwijde ‘standaard’ voor onvruchtbare mannen. Immers, dankzij ICSI kunnen heel wat onvruchtbare mannen toch vader worden van hun (genetisch) eigen kind.
Prof. André Van Steirteghem werkte gedurende 25 jaar nauw samen met prof. Paul Devroey en samen zorgden ze voor heel wat primeurs en doorbraken binnen de reproductieve geneeskunde, zowel Europees als op wereldvlak. Deze nauwe samenwerking heeft België – en in het bijzonder de Vrije Universiteit Brussel en het Universitair Ziekenhuis – als excellentiecentrum voor reproductieve geneeskunde op de wereldkaart gezet. Prof. Van Steirteghem bekleedde de voorbije jaren ook diverse mandaten in het Academisch Ziekenhuis, aan de Vrije Universiteit Brussel en elders. Met 700 wetenschappelijke publicaties achter zijn naam, waaronder het meest geciteerde Belgische wetenschappelijk artikel, mag hij terecht een pionier van de reproductieve geneeskunde genoemd worden.
André Van Steirteghem werd geboren in Gent op 26 maart 1940. Van opleiding is hij eigenlijk kinderarts, maar door de jaren heen is hij zich meer en meer gaan interesseren voor reproductieve geneeskunde. Sinds 1987 is hij klinisch directeur van het Centrum voor Reproductieve Geneeskunde in het Universitair Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel. Maar daarnaast bekleedde hij ook heel wat andere functies waaronder die van vicerector Onderwijs (1994-1996) en die van decaan van de Faculteit Geneeskunde en Farmacie (2000-2004) aan de Vrije Universiteit Brussel.
Prof. André Van Steirteghem staat, samen met prof. Paul Devroey, zonder twijfel bekend als een pionier in de reproductieve geneeskunde. Hij heeft diverse Europese primeurs en wereldprimeurs achter zijn naam staan. Behalve de succesvolle ICSI-techniek lag hij ook mee aan de basis van andere revolutionaire reproductieve technieken, zoals de eerste zwangerschap na het terugplaatsen van ingevroren gedoneerde embryo’s of de eerste zwangerschap na het terugplaatsen van ingevroren testiculair sperma. Stuk voor stuk hebben deze technieken ertoe geleid dat onvruchtbare koppels de vandaag de dag toch kunnen genieten van het geluk van hun (genetisch) eigen kinderen.
De meest recente primeur kwam er begin 2005. Toen slaagden prof. Van Steirteghem en zijn collega-onderzoekers erin om de eerste zogenaamde HLA-getypeerde baby’s ter wereld te brengen. Het HLA-systeem (een onderdeel van het immuunsysteem) van deze baby’s is identiek aan dat van een doodzieke broer of zus met erfelijke aandoeningen of bloedziektes. Hun navelstrengbloed is daardoor bij uitstek geschikt om ze te genezen. Het Universitair Ziekenhuis Brussel is een van de vijf centra ter wereld waar zoiets mogelijk is.
Prof. Van Steirteghem en zijn onderzoekers waren ook de eersten in België om uit reageerbuisembryo’s stamcellen te isoleren en die in het laboratorium door te kweken (2003). Op termijn is het de bedoeling om met deze zelfgekweekte stamcellen te onderzoeken hoe embryo’s zich ontwikkelen en een verklaring te vinden voor sommige ziekten die voortvloeien uit een verstoorde embryologische ontwikkeling.
Voor zijn jarenlang baanbrekend onderzoek mocht André Van Steirteghem heel wat prijzen en eervolle vermeldingen ontvangen. De belangrijkste zijn ongetwijfeld het ereteken van Officier in de orde van Leopold II (1996) en de Francqui Leerstoel aan de KU Leuven (2002-2003). Hij is ook lid van een hele reeks wetenschappelijke verenigingen en academiën. Prof. Van Steirteghem heeft zowat 660 voordrachten op wetenschappelijke congressen gehouden en telt bijna 700 wetenschappelijke publicaties op zijn naam. Niet toevallig was vorig jaar het internationaal meest geciteerde Belgische wetenschappelijke artikel van zijn hand, namelijk dat over ICSI uit 1992. Toch is het André Van Steirteghem nooit om de prijzen te doen geweest. Naar aanleiding van 10 jaar ICSI in 2002 verklaarde hij aan de pers het volgende : “Ik werk niet voor prijzen, maar voor die miljoenen mannen die de komende honderden jaren de vader zullen worden van hun eigen kind. Dat is de belangrijkste drijfveer”.
Dwaallicht Prijs 